Een op de veertien zwangere vrouwen in Nederland krijgt zwangerschapsdiabetes. Deze vorm van diabetes brengt gezondheidsrisico’s met zich mee voor zowel moeder als baby, maar niet elke vrouw is zich hier bewust van. Ook loopt de een een groter risico dan de ander. Wat is zwangerschapsdiabetes precies, wat zijn de gevaren en hoe voorkom je de ziekte?
Zwangerschapsdiabetes is een vorm van diabetes type 2 tijdens de zwangerschap. Bij diabetes speelt het hormoon insuline een belangrijke rol, vertelt Frieda van der Jagt, kennisspecialist bij het Diabetes Fonds.
Van der Jagt: ‘Insuline regelt de bloedsuikerwaardes in je lichaam. Het hormoon zorgt ervoor dat lichaamscellen suiker (glucose) uit het bloed goed opnemen. Tijdens de zwangerschap zijn de lichaamscellen minder gevoelig voor insuline, waardoor zwangere vrouwen meer insuline nodig hebben. De meeste zwangere vrouwen maken hier vanzelf meer van aan, maar bij zwangerschapsdiabetes gebeurt dit onvoldoende. Hierdoor blijft er te veel suiker in het bloed zitten en stijgt de bloedsuikerspiegel. Na de bevalling verdwijnt zwangerschapsdiabetes meestal binnen een dag.’
Als zwangerschapsdiabetes niet behandeld wordt, kan de baby te snel groeien en te groot geboren worden. Dit hoge geboortegewicht wordt ook wel macrosomie genoemd. Macrosomie kan de bevalling bemoeilijken, zegt Van der Jagt: ‘De schouders van de baby kunnen ontwricht raken bij een natuurlijke bevalling. Daarom wordt er bij macrosomie sneller gekozen voor een keizersnede of kunstverlossing (vacuüm- of tangverlossing). Ook wordt vaak gekozen om de zwangerschap een paar weken eerder in te leiden om dit soort complicaties te voorkomen.’
Tijdens en na de bevalling wordt het kind goed gemonitord: ‘Als de moeder hoge bloedsuikerwaarden tijdens haar zwangerschap blijft houden, raakt de baby daaraan gewend. Na de bevalling stopt die hoge toevoer ineens en kan de bloedsuiker van de baby te laag worden. Met extra voeding en eventueel een infuus kan dit worden tegengegaan.’
Daarnaast hebben zowel moeder als kind meer kans om later diabetes type 2 te krijgen: ‘De helft van de vrouwen met zwangerschapssuiker krijgt na vijf tot tien jaar diabetes type 2. Kinderen van moeders die zwangerschapsdiabetes hebben gehad, hebben later meer kans om overgewicht te krijgen. Dit brengt een verhoogd risico op diabetes type 2 met zich mee.’
Van der Jagt vertelt dat vrouwen vaak weinig merken van zwangerschapssuiker: ‘Sommige vrouwen ervaren klachten als veel dorst, veel moeten plassen en vermoeidheid. Soms is op de echo veel vruchtwater of een te grote baby te zien. Dit kan een teken van zwangerschapsdiabetes zijn.’
Je loopt meer risico op zwangerschapsdiabetes als:
Van der Jagt: ‘Als je een hogere kans op zwangerschapsdiabetes hebt, wordt er tussen de 24ste en 28ste week van de zwangerschap een test gedaan om te kijken of je het hebt. Heb je eerder zwangerschapsdiabetes gehad? Dan vindt de controle plaats in de 16e tot 18e week.’
Als zwangerschapsdiabetes behandeld wordt, hoeft er geen sprake te zijn van complicaties. Vrouwen met zwangerschapsdiabetes kunnen door gezond te eten en meer te bewegen hun bloedsuiker verlagen, vertelt Van der Jagt: ‘Je krijgt persoonlijk advies van een diëtist over je voeding. Het beste is om suiker te vermijden. Let erop dat je vooral producten eet waar langzame suikers in zitten, zoals volkorenproducten, groente en fruit. Zo zorg je ervoor dat de koolhydraten en suiker langzaam in het bloed worden opgenomen en pieken in de bloedsuikerspiegel worden voorkomen. Ook helpt meer bewegen om de suikerwaardes te verlagen.’
Vrouwen met zwangerschapsdiabetes meten regelmatig hun bloedsuikergehalte om te controleren of deze met gezond eten en bewegen voldoende daalt. Als dit het geval is, is de kans groter dat de baby normaal groeit. Dit wordt verder goed gemonitord.
Als de bloedsuikerspiegel toch te hoog blijft, wordt in de meeste gevallen begonnen met het spuiten van insuline. Dit gebeurt bij zo’n 20% van de vrouwen met zwangerschapsdiabetes.
Van der Jagt vertelt dat je het risico op zwangerschapsdiabetes en daarmee later op diabetes type 2 verkleint door gezond te leven: ‘Het is belangrijk om voor en tijdens je zwangerschap een gezond gewicht te hebben omdat overgewicht de kans op zwangerschapsdiabetes vergroot. Eet daarom gezond en gevarieerd: vermijd snelle suikers, eet voldoende groente, fruit, (vette) vis en volkorenproducten en nuttig zo min mogelijk verzadigde vetten zoals vet vlees en snacks. Zorg daarnaast voor voldoende lichaamsbeweging. Dagelijks bewegen verbetert de insulinegevoeligheid.’
