Dagelijks overlijden er gemiddeld honderd mensen aan de gevolgen van hart- en vaatziekten, door een te hoge bloeddruk, bloedsuikerspiegel of cholesterolgehalte. Het verraderlijke is dat deze oorzaken niet gepaard gaan met duidelijke symptomen. Hoe herken je hart- en vaatziekten en wat kun je doen om het risico te verlagen? We spraken hierover met cardioloog Leonard Hofstra.
‘Hart- en vaatziekten’ is een verzamelnaam voor een groot aantal aandoeningen. Vaak voorkomende ziektes zijn beroertes, hartinfarcten en een slechte doorbloeding van de benen. De belangrijkste oorzaak voor hart- en vaatziekten is aderverkalking, waardoor kransslagaderen en de halsslagader dichtslibben. Aderverkalking kan bijvoorbeeld leiden tot een hartinfarct en vervolgens tot hartfalen.
Hart- en vaatziekten kunnen onverwachts toeslaan. Soms is een klacht makkelijk te herkennen, zoals een aanhoudende, drukkende pijn op de borst. Vaak is er dan sprake van een verstopt of vernauwd bloedvat, waardoor het hart harder moet werken. Maar de helft van alle hartinfarcten ontstaat zonder dat mensen daar van tevoren duidelijke symptomen bij ervaren. Zij ervaren bijvoorbeeld symptomen als: misselijkheid, kortademigheid of extreme vermoeidheid.
Wachten op klachten is een slechte strategie, zegt cardioloog Leonard Hofstra: ‘Een groot deel van de beroertes komt zonder TIA (tijdelijke afsluiting van een bloedvat in de hersenen, red.) voor. Vaak kan een hartinfarct of beroerte de eerste klacht zijn.’
Factoren die de kans op hart- en vaatziekten vergroten, zijn onder andere: roken, stress, een hoge bloeddruk, diabetes, overgewicht en een verhoogd cholesterolgehalte. Ook suikerziekte, alcohol, reuma, zwangerschapsvergiftiging en de menopauze zijn van invloed. Zelfs erfelijke aanleg speelt een rol. In sommige families treedt aderverkalking relatief vaak op. Wanneer hart- en vaatziekten binnen de familie veel voorkomen is een zogenaamd erfelijkheidsonderzoek aan te raden.
Hart- en vaatziekten treden bij vrouwen over het algemeen anders op dan bij mannen. Vrouwen hebben bijvoorbeeld meer kans hebben op hart- en vaatziekten dan mannen. Hofstra: ‘Vrouwen hebben steeds meer leefgewoontes van mannen aangenomen. Ze zijn meer gaan roken en werken. Meer werken in combinatie met het huishouden doen, levert meer stress op.’
Ook zijn de symptomen bij vrouwen minder duidelijk dan bij mannen. Klachten worden bij vrouwen anders gepresenteerd en treden soms simultaan op met overgangsklachten. Voor een huisarts of cardioloog is het lastig om die klachten van elkaar te onderscheiden. Wel lijkt de aandacht voor hart- en vaatziekten bij de vrouw te groeien. Hofstra prijst de groeiende bewustwording: ‘In het cardiologiecentrum in Utrecht is er een speciaal spreekuur voor vrouwen geïntroduceerd. Dat geeft blijk van een enorme inhaalslag qua zorg voor het hart van de vrouw.’
Wat kun je doen om de kans op hart- en vaatziekten te verlagen? Volgens Hofstra is een gezonde leefstijl cruciaal: ‘90% van de kans op het krijgen van een hartinfarct heeft te maken met een ongezonde manier van leven. Probeer daarom genoeg te bewegen, minder te roken en zorg dat je genoeg vitamines binnenkrijgt.’ Hofstra stipt vooral het belang van groente en fruit aan: ‘Voor elke Nederlander betekent ‘’gezond eten’’ iets anders, maar over groente en fruit is geen discussie mogelijk. Daar kun je niet genoeg van nemen.’ Volgens de cardioloog kunnen we vooral onszelf aanwijzen als oorzaak: ‘Wij zijn de grootste vijand van ons hart.’
Hofstra maakt zich sinds de start van de coronacrisis zorgen, maar is tegelijkertijd positief gestemd: ‘Door het thuiswerken is het juist makkelijker om meer te bewegen. Maak tijdens digitale meetings een wandeling in de natuur of loop een blokje om. Durf patronen te doorbreken.’ Wel hoopt hij dat mensen zichzelf op gezondheidsvlak beter in de gaten gaan houden. Zeker nu uit cijfers blijkt dat mensen met overgewicht meer risico lopen bij het coronavirus en relatief vaak op de intensive care belanden: ‘Hopelijk kan die constatering een stimulans zijn.’
Bron: Leonard Hofstra, cardioloog bij Cardiologie Centra Nederland, Hartstichting.nl en Hartkliniek.com.
