Eén op de twintig Nederlanders heeft last van het Prikkelbare Darmsyndroom (PDS), zo zijn de schattingen. Zij hebben daardoor vaak buikpijn of problemen met de ontlasting. Maag-darm-leverarts Daniël Keszthelyi vertelt hoe het ontstaat en wat je eraan kan doen.
Bij Prikkelbare Darmsyndroom gaat er iets mis met de functie van je darmen. Dat zorgt voor onrust, bijvoorbeeld kramp, diarree, buikpijn of verstopping. Die problemen ontstaan door verkeerde communicatie tussen je darmen en je hersenen, dit maakt de darm overgevoelig. Vroeger noemden we dat een ‘spastische darm’, nu heet dat Prikkelbare Darmsyndroom.
De oorzaken van Prikkelbare Darmsyndroom zijn heel verschillend – en je kunt ze lang niet altijd 100% vaststellen. Daniël Keszthelyi is hoofd van de afdeling Maag,- Darm- en Leverziekten van het Maastricht Universitair Medisch Centrum. Hij legt uit: “Als je heel ongezond en vet eet, loop je meer kans. Soms begint het door een bacterie of virus. Bijvoorbeeld omdat je in een ver land iets verkeerds hebt gegeten. Dan krijg je buikgriep. Meestal is die binnen enkele dagen voorbij, maar in sommige gevallen blijven de klachten doorgaan. Stress en spanning kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van Prikkelbare Darmsyndroom.”
Prikkelbare Darmsyndroom heeft een grote impact op je leven, zegt Daniël: “Naast de pijn en het ongemak, krijg je ook last van een onzeker gevoel. Vaak durf je niet lang van huis te gaan, omdat je in de buurt van een wc wil blijven. Of je voelt je ongemakkelijk omdat je vaker winden laat of buikgeluiden maakt en dat moeilijk kan tegenhouden. De stress die je daarvan krijgt, maakt de klachten vaak nog erger.”
Hoe kom je erachter of je PDS hebt? “Kramp, buikpijn of een opgeblazen gevoel zijn de eerste signalen. Op de website van de Maag Lever Darmstichting kun je zelf een vragenlijst invullen om te checken of je mogelijk Prikkelbare Darmsyndroom hebt. PDS is namelijk niets meer of minder dan een combinatie van klachten. Het is dus geen ziekte, zoals de ziekte van Crohn, waarbij de darm fors ontstoken is.”
Waar vind je hulp? “De huisarts is altijd een goed startpunt. Mijn tip: bereid je goed voor op het gesprek. Als je al langer last hebt van je buik of darmen, beschrijf die dan zo exact mogelijk en neem die informatie mee. Laatst kwam er een jonge vrouw op mijn spreekuur in het MUMC+. Zij had een week lang een dagboek bijgehouden, waarin zij haar klachten beschreef. Daardoor verliep het gesprek veel makkelijker. Als arts kan je dan beter de inschatting maken wat er aan de hand is en wat de beste vervolgstappen zijn. Niets is lastiger dan conclusies trekken uit vage klachten of onduidelijke beschrijvingen van de patiënt. Hoe preciezer, hoe beter.”
“Zodra de arts PDS heeft vastgesteld, ga je in gesprek over het ‘wat nu?’. Er zijn meerdere behandelingen mogelijk: medicijnen, een dieetplan of therapie. De Keuzehulp PDS van ONVZ maakt het makkelijker voor patiënten om te kiezen wat bij hen past. Dat hulpmiddel is ontwikkeld door artsen, het is wetenschappelijk onderbouwd. Daarin staan de voor- en nadelen van alle behandelingen duidelijk op een rij. Als de patiënt dat goed doorleest en doorloopt voor het vervolggesprek met de arts, dan helpt dat enorm.”
Eetgewoontes aanpassen is een veelgebruikte manier om PDS tegen te gaan. “De eerste adviezen die ik mensen geef die last hebben van obstipatie: eet twee kiwi’s per dag of koop een pot psylliumvezels. Psyllium neemt extreem veel water op, en het helpt jouw darmen rust te vinden. Doe een schepje van dat spul in een bakje yoghurt of vla, roer het door en eet het op. Echt, het helpt. Trouwens, als je een uitgebreid dieetplan wil opstellen, neem dan vooral contact op met een diëtist. Die helpt je met het maken van de juiste keuzes. De kritische blik van zo’n specialist geeft de meeste kans op succes.”
Hypnotherapie is een andere behandelsoort waar Daniël enthousiast over is. “Veel mensen vinden hypnose zweverig klinken, maar er is wetenschappelijk bewijs dat het werkt. Bij hypnotherapie krijg je bepaald gedrag aangeleerd of afgeleerd terwijl je onder hypnose bent. Ik heb mooie resultaten gezien, waarbij patiënten een belangrijk deel van hun klachten kwijtraakten.”
Hoe voorkom je PDS? “Genezen kan niet, voorkomen kan ook niet altijd. Het helpt wel als je gezond leeft: bewegen, niet roken, niet te veel alcohol drinken, genoeg groente, fruit en vezels eten. Let goed op signalen die jouw lichaam geeft: wanneer ben je gespannen, wanneer voel je kramp, wanneer heb je last van je darmen? Probeer vast te stellen welk gedrag of welke gebeurtenissen ermee te maken hebben. Zo leer je je lijf beter kennen.”
Maar, zo waarschuwt Daniël ten slotte: “Trap niet in de valkuil dat je alle mogelijke stress voortaan wil voorkomen. Dat is onmogelijk: stress hoort bij het leven en is vaak ook iets goeds. Zonder gezonde stress zou je nooit meer vol energie wakker worden of iets leuks organiseren. Bovendien: onverwachte dingen die in je leven gebeuren, heb je nu eenmaal niet onder controle. Vind jouw flow en maak je niet te veel zorgen over wat er kan gebeuren.”
