Voor mensen met diabetes staat kwaliteit van leven centraal. Welke behandeling zij krijgen, heeft hier een grote invloed op. Want volgens Rens Vandenberg, adjunct-directeur en manager Kennis & Innovatie van het Diabetes Fonds, is ieder persoon met diabetes en iedere situatie weer anders. “Misschien is een behandeling die medisch gezien wat minder goed is, voor jou als persoon juist veel beter.”
Diabetes is één van de meest voorkomende chronische aandoeningen in ons land. Tegelijkertijd weet niet iedereen even goed hoe het zit met deze aandoening. Er bestaan de nodige misverstanden over. “Diabetes is een containerbegrip waar verschillende soorten diabetes onder vallen”, legt Vandeberg uit. “Diabetes type 1 is een auto-immuunziekte die iedereen kan krijgen. Je eigen immuunsysteem valt dan je bèta-cellen aan, waardoor de cellen geen insuline meer kunnen produceren. Insuline is het hormoon dat je bloedsuiker regelt. Bij diabetes type 2 wordt je lichaam ongevoeliger voor die insuline. Deze variant heeft meer met leefstijl te maken. Wat niet wil zeggen dat het iemands eigen schuld is.”
Veel dorst hebben, vaak moeten plassen en een snelle gewichtsafname: de symptomen van diabetes type 1 ontstaan vaak al op jonge leeftijd en zorgen ervoor dat iemand in korte tijd erg ziek wordt. Bij diabetes type 2 is het niet altijd zo duidelijk zegt Vandeberg: “Dan gaat het om je een beetje moe voelen, last van je ogen hebben, wondjes die niet helemaal genezen. Klachten die je ook bij oververmoeidheid of stress kunt hebben. Dat maakt diabetes type 2 lastiger te herkennen.” Desondanks wordt de diagnose veel gesteld. In Nederland hebben 1,2 miljoen mensen diabetes, waarvan 1,1 miljoen diabetes type 2. “En daar komen elke week duizend nieuwe mensen bij”, aldus Vandeberg. Naar schatting hebben nog eens meer dan 1,1 miljoen mensen prediabetes, een voorfase van diabetes type 2.
Het Diabetes Fonds maakt zich sterk om diabetes te voorkomen, beter te behandelen en te genezen. Enerzijds door te investeren in wetenschappelijk onderzoek, anderzijds door het geven van voorlichting. “We hebben een droom samen met onze donateurs”, vertelt Vandeberg. “Een wereld vrij van diabetes.” Ook samenwerking met andere gezondheidsfondsen en het voeren van campagnes horen daarbij. “Het gaat ook om meer bewustwording, waardoor mensen makkelijker gezonder kunnen leven. Met de Nationale Suiker Challenge dagen we mensen bijvoorbeeld uit een week geen toegevoegde suikers te eten en drinken. Daarbij moet je de omgeving aanpassen waar wij met z'n allen in leven. Dat is waarom we ons ook inzetten op beleidsmatig en politiek niveau, onder andere voor een slimme suikertaks op suikerrijke dranken en voor afschaffing van btw op groente en fruit.”
Een leefstijl met genoeg beweging en gezond eten en drinken verkleint de kans om diabetes type 2 te krijgen. Vaak wordt daarbij gewezen op eigen verantwoordelijkheid: je kunt zelf kiezen om gezond te leven. Vandeberg vindt dat te makkelijk gedacht: “Onderzoek hiernaar laat steeds duidelijker zien: die eigen keuze, die is eigenlijk niet meer te maken in een omgeving waar de ongezonde verleiding de hele tijd op de loer ligt. Je moet zoveel verleidingsmomenten weerstaan op een dag. Daardoor raak je uitgeput en ga je aan het einde van de dag toch nog voor de bijl. Even die Snickers op het station, of die snelle hap onderweg naar huis. Het is een maatschappelijk en complex probleem.”
Bewustwording speelt ook een belangrijke rol bij de behandeling van diabetes. De patiënt en de omstandigheden zijn van invloed op de behandelingskeuze. En of die succesvol is. Vandeberg benadrukt het belang van een goed gesprek tussen arts en patiënt: “Zo kun je samen beslissen: wat past nu bij mij als patiënt? Want misschien is een behandeling die medisch gezien wat minder goed is, voor jou als persoon juist veel beter.” Een goed voorbeeld hiervan is volgens hem de keuze bij behandeling van diabetes tussen pomp- of pentherapie. “Over het algemeen wordt gezegd: pomptherapie is technisch een betere therapie dan pentherapie. Dat komt door het gemak bij meten van je bloedglucose en toedienen van insuline. Maar in de praktijk hoor ik vaak van mensen: als ik continu zo'n pomp aan mijn lijf heb hangen, dan word ik de hele tijd geconfronteerd met het feit dat ik diabetes heb. Ook voor jongeren, waarbij lichamelijke ontwikkeling belangrijk is, kan dit een overweging zijn. Daarom is het gesprek voeren dus heel erg belangrijk.” Ook over leefstijl, in geval van diabetes type 2. Vandenberg: “In plaats van over een dagelijks pilletje praat je dan over een behandeling op maat, met persoonlijke leefstijlbegeleiding, om je bloedsuiker onder controle te krijgen.”
Voor veel aandoeningen en ziektes zijn er verschillende behandelingen. Welke zijn dat? Wat zijn de voor- en nadelen? De keuzehulpen van ONVZ geven antwoord op deze vragen.
“Ik zie de ONVZ Keuzehulp als een goed startpunt voor verdieping van het gesprek. Je hebt dan al over een aantal zaken nagedacht. Zo ga je beter het gesprek in om samen te kunnen beslissen over jouw behandeling. Ieder handvat dat je als patiënt krijgt om dat gesprek met je behandelaar goed aan te kunnen gaan, draagt bij aan een optimale uitkomst.”
Door samen te beslissen wordt rekening gehouden met de mogelijkheden, beperkingen en behoeften van de patiënt. De ONVZ Keuzehulp helpt de patiënt hierbij. De keuzehulpen ‘Insuline-pen of insuline-pomp’ en ‘Diabetes type 2: leefstijl en medicijnen’ worden vaak geraadpleegd. Vandeberg snapt waarom: “Ieder handvat dat je als patiënt krijgt om dat gesprek met je behandelaar goed aan te kunnen gaan, draagt bij aan een optimale uitkomst. Je ziet dat mensen vaak naar informatie zoeken bij hun zorgverzekeraar, want daar hebben ze al veel contact mee.” Hij ziet de ONVZ Keuzehulp als een goed startpunt voor verdieping van het gesprek. “Je hebt dan al over een aantal zaken nagedacht. Zo ga je beter het gesprek in om samen te kunnen beslissen over jouw behandeling.”
