'Op het moment dat mijn benen in beweging komen, komen mijn gedachten op gang'. De 19e-eeuwse filosoof David Henry Thoreau wist het al: bewegen bevordert de creativiteit. Maar hoe werkt dat precies? Wat voor effect heeft sporten op ons brein?
Dat sporten iets positiefs doet voor je brein, is iets wat we al lang weten. Twintig jaar geleden is er een onderzoek bij muizen in tredmolens gedaan, waaruit bleek dat er bij de bewegende muizen meer nieuwe neuronen optraden in de hippocampus – het gebied in de hersenen dat betrokken is bij het opslaan van nieuwe herinneringen. Hoe meer neuronen, hoe beter je zenuwstelsel functioneert. Dat komt door het ‘sporthormoon’ irisine: dit hormoon wordt door je spieren automatisch aangemaakt bij inspanning om je lichaam te beschermen tegen overgewicht en diabetes. Hetzelfde stofje komt ook vrij in je brein, die je hersenen weer helpen bij het verwerken en opslaan van informatie.
Door te wandelen activeer je dus de rechterkant van de hersenen. Je lichaam is dan beter in staat nieuwe dingen te verzinnen, of juist dingen op een nieuwe manier te benaderen. Wat er namelijk gebeurt, is dat de linkerhelft van je hersenen het intuïtieve en contextuele deel van de rechter hersenhelft aan het aanvullen is. Door deze aanvulling komen de linker- en rechter hersenhelften als het ware weer in balans. Als je een baan hebt waarbij je acht uur op een dag stilzit, wordt de rechterhersenhelft van je hersenen dus bijna niet gestimuleerd. Elke dag een rondje lopen is dus niet alleen fijn als pauzemoment, het is eigenlijk ook nodig om weer met een frisse blik aan het werk te gaan en beter te kunnen overzien.
Als je aan je conditie werkt, door bijvoorbeeld hard te lopen of cardio-oefeningen te doen in de sportschool, dan help je je hersenen om afbraak te voorkomen. Er ontstaan minder snel ontstekingen en je grijze massa (het deel dat informatie verwerkt) blijft langer en beter actief. Daarnaast krijgt je immuunsysteem, het deel dat ziektes en beschadigde cellen te lijf gaat, door te sporten een flinke boost. Wil je je werkgeheugen, oftewel je kortetermijngeheugen, beter leren trainen? Dan kun je het beste bewegen zoals kinderen dat doen: klauteren, in bomen klimmen of apenkooien. Surfen heeft overigens ook datzelfde effect!
Naast het grotere vermogen van creativiteit in de rechter hersenhelft, activeer je bij beweging de prefrontale cortex. Deze cortex zorgt ervoor dat gedachtes op het gebied van stress en negativiteit worden afgeremd. Ook Bouwe van Straten beaamt dat sporten kan helpen bij het aanpakken van je angsten. En dan met name één soort sport. ‘Mensen die bang zijn, kunnen het beste yoga of meditatie doen’, zegt hij. Door te focussen op je ademhaling gaat je energie beter stromen, krijgen je hersenen meer zuurstof en wordt stress gereduceerd. Bouwe: ‘Er zijn onderzoeken waarbij er is gekeken naar het brein van oude yogi’s. Wat bleek? Deze personen hadden het brein van een 25-jarige, terwijl ze véél ouder waren.’
Over dat blokje omlopen, daar zitten nog wel wat voorwaarden aan vast. Fysieke inspanning traint weliswaar de hersenen om flexibeler te worden in het zoeken naar creatieve oplossingen, maar dat werkt alleen als je lichaam eraan gewend is om actief te zijn. Ben je niet gewend om fysiek actief te zijn, dan versterkt fysieke inspanning je vermogen om creatief na te denken niet. Sterker nog: dan leidt sporten (bij niet-sporters) tot slechtere prestaties in denktaken. Waarom? Omdat je al je energie dan geeft aan de inspanning die sporten kost.
Dus: wie normaliter niet sport en denkt zijn creatieve denkvermogen een boost te geven door intensief te bewegen vlak voordat je je over een groot project moet buigen, heeft het mis. Omgekeerd geldt overigens hetzelfde: rusten blijkt nadelig voor de cognitieve prestaties van mensen die wél regelmatig sporten. Zij scoren weer slechter op denktaken wanneer ze van tevoren niét fysiek actief zijn geweest. Sporten en bewegen is dus goed voor je vermogen om creatief na te denken, maar alleen als je het regelmatig doet.
