Hebben we, in deze tijd waarin alles snel gaat en moet, nog wel geduld? Kunnen we wachten als iets niet meteen lukt? Hoe belangrijk is het hebben van geduld eigenlijk? Geduld is een schone zaak, hebben we geleerd. Onderzoek bewijst dat dat inderdaad zo is. Maar... niet onder alle omstandigheden.
Toen schrijfster Tessa de Loo vijfentwintig jaar geleden in Portugal ging wonen, dacht ze het jachtige Nederlandse leven voorgoed van zich af te schudden. “Als je naar een land vertrekt waar het leven langzamer gaat, dan is het een diepe wens om daar zelf ook in mee te gaan. En je denkt dat je dat ook zomaar kunt.” Maar het werd een oefening in verdraagzaamheid en geduld. De lange rijen, de overvolle wachtkamers bij de dokter waar mensen soms, of ze nu vreselijke pijn hebben of niet, een halve dag zitten, de bureaucratie… “Mensen klagen daar weliswaar over, maar ze protesteren niet.” In zo’n wachtkamer komt niemand in verzet, tot haar verbazing en ergernis.
Bitter is het geduld, maar zijn vrucht is zoet, schreef de Griekse filosoof Aristoteles. Ook voor de mensen in die wachtkamers, want uiteindelijk is daar ooit het verlossende wenkje van de arts. Geduld levert zelfs nog meer op dan die ene beloning, blijkt steeds opnieuw uit onderzoek. In een bekend experiment uit de jaren zestig mochten kleuters kiezen tussen direct het snoepje opeten dat voor hen op tafel lag of wachten tot ze er een kwartier later twee kregen. Een op de drie kinderen, met name de oudste kleuters, kon – vaak met zichtbaar grote moeite – de verleiding weerstaan en werd dus dubbel beloond. Dat is misschien geen nieuws.
Interessant werd het toen men ging uitzoeken hoe de levens van ‘uitstellers’ en ‘niet-uitstellers’ zich verder ontwikkelden. Uit een groot longitudinaal onderzoek onder Nieuw-Zeelanders, waarvoor ruim duizend mensen dertig jaar lang vanaf de geboorte zijn gevolgd, blijkt dat wie zijn impulsen kan beheersen, gezonder, succesvoller en gelukkiger is. Ook de impact op de samenleving is groot: ongeduldige types blijken eerder in de criminaliteit te belanden, verslaafd te raken of zich in de schulden te werken. En met afkomst heeft het niets te maken, want een onderzoek onder tweelingen leverde vergelijkbare uitkomsten op.
"De snelheid en mogelijkheden van nieuwe technologie hebben ons verwachtingspatroon veranderd"
“De balans tussen druk en rust lijkt zoek”, is de indruk van Finkenauer. “Ons leven is extreem vol en georganiseerd, we moeten heel veel.” Wachten op elkaar past niet meer in ons westerse levenspatroon. Vooral als het door anderen op de proef wordt gesteld, is ons geduld snel ‘op’, blijkt uit een onderzoekje onder lezers van het maandblad Psychologie Magazine. Langdradige praters, trage en klagende mensen, wachtrijen voor de kassa, trage bediening – de snelheid en mogelijkheden van nieuwe technologie hebben ons verwachtingspatroon veranderd, denkt Catrin Finkenauer. “Je kunt je toch niet meer voorstellen dat het nog maar een paar decennia geleden is dat we dagen of soms weken op een brief moesten wachten. En nog korter geleden dat een provider reclame maakte door te vertellen welke leuke en nuttige dingen je allemaal kon doen onder het downloaden van een film. Nu hebben onderzoekers aangetoond dat we al afhaken als dat een paar seconden langer duurt dan we dachten.”
Paradoxaal genoeg biedt diezelfde technologie ook mogelijkheden om de tijd weer even stil te zetten. Op YouTube zijn allerlei vormen van ‘slow tv’ te vinden, zoals een Noorse, ruim zeven uur durende met een vaste camera vanuit de stuurcabine gefilmde treinreis van Bergen naar Oslo. Hij is al door miljoenen mensen bekeken. Een mooie oefening in mindfulness en misschien een opstapje naar écht mediteren. Want, zeggen deskundigen, zo kun je jezelf trainen in geduld hebben, net als door reframing. Niet: bah, hij is alweer te laat, maar: fijn, kan ik nog even rustig koffie drinken, de was uit de machine halen, mijn mail checken. Of door begrip te tonen: zijn andere afspraak zal wel uitgelopen zijn.
De grote vraag is natuurlijk of wij, haastig volkje, onze kinderen nog wel kunnen leren hun impulsen te beheersen. Zodat ze gezond blijven, gelukkig worden en niet verslaafd raken of in de criminaliteit belanden. En met elkaar misschien wel een ideale samenleving gaan opbouwen? Waar het om gaat, ontdekte Alexander Gattig van de universiteit van Bremen, is dat ouders grenzen stellen en tijd en aandacht in de opvoeding steken – spelletjes doen, naar het park gaan. Met andere woorden: streng zijn… en geduldig. Slow opvoeden!
