Hoe stel je het perfecte team samen? In 1981 introduceerde de Britse wetenschapper Belbin zijn beroemde en beproefde Teamrolmodel: een begrip in de HR-wereld en een methode die tot op de dag van vandaag toepasbaar is. Hoe werkt de theorie in de praktijk?
Het is maandagochtend, dé klus van het jaar is binnen. Na uitvoerig overleg is het perfecte team samengesteld; een verzameling van de grootste knappe koppen van het bedrijf gaat van dit project een grandioos succes maken. Een logische gedachte, zou je denken. Toch blijkt in de praktijk dat een team van de meest intelligente medewerkers, niet per se leidt tot een ingenieuze teamprestatie, zoals ook een team van louter creatievelingen niet per se het meest originele idee oplevert. Maar hoe stel je dán het perfecte team samen? En waar moet dat aan voldoen? Voor werkgevers en HR-managers een regelmatig terugkerende uitdaging.
Het Teamrolmodel van de Britse wetenschapper Meredith Belbin is één van de meest beproefde methodes om een goed werkend team te creëren. Belbin deed langdurig onderzoek naar de effectiviteit en resultaatgerichtheid van teams en zijn methode is gebaseerd op jarenlange observaties van succesvolle en niet-succesvolle teams. Naar aanleiding van zijn langdurige onderzoek, bedacht Belbin de term Teamrol: een kenmerkende manier waarop iemand zich gedraagt, zijn bijdrage levert en met anderen omgaat. Je teamrol is te bepalen door een persoonlijkheidstest af te nemen; de Belbin Self-Perception Inventory (SPI) of Belbin Team Role Inventory (BTRSPI). Om een optimale teamprestatie te realiseren, is evenwicht in teamrollen het sleutelwoord.
Een succesvol team combineert volgens Belbin negen verschillende teamrollen, die allemaal hun eigen kracht en valkuilen hebben, op te delen in groepjes van drie: de denkers (de plant, de monitor en de specialist), de interacteerders (de voorzitter, de groepswerker en de brononderzoeker) en de doeners (de vormer, de bedrijfsman en de zorgdrager). Om optimaal te functioneren, moet elk teamlid de rol vervullen die hem van nature het best ligt. Ieder mens neemt vanzelf, door zijn of haar karakter, al twee of drie rollen op zich. Een vierde of vijfde rol is mogelijk, maar voelt een stuk minder natuurlijk en kost dus de nodige energie. De overige rollen staan zo ver van je persoonlijkheid af, dat je ze eigenlijk niet kunt uitvoeren. Een ander kan daar van nature juist weer heel erg goed in zijn.
Het Teamrolmodel van Belbin onderstreept het belang van verschillende karakters en persoonlijkheden in één team en helpt de verschillende typen te herkennen en begrijpen. Door bij het samenstellen van teams rekening te houden met de verschillende teamrollen, voorkom je dat je team barst van de denkers, maar er uiteindelijk weinig op papier terecht komt. Weet je zeker dat je niet met teveel kapiteins op één schip zit en kun je ervan uitgaan dat ieders talent tot zijn recht komt. De teamrollen van Belbin versterken elkaar en vullen elkaar aan, maar kunnen elkaar ook dwarszitten, waardoor uiteindelijk de beste ideeën ontstaan én worden uitgevoerd.
Het Teamrolmodel is in de eerste plaats bedoeld om vast te stellen hoe iemand zich gedraagt binnen een team, maar de resultaten laten óók zien aan welke rollen nog behoefte is. Dat zorgt ervoor dat je in de zoektocht naar een nieuwe medewerker precies kunt inschatten welke mensen een aanvulling zouden zijn binnen het bedrijf. Het teamrollenmodel van Belbin kan er bovendien voor zorgen dat medewerkers hun eigen rol of functie beter accepteren, omdat te beargumenteren is waaróm ze die rol hebben gekregen: op basis van hun karakter. En daar is weinig tegen in te brengen.
Kracht: een creatieve, filosofische denker die vol originele oplossingen zit
Valkuil: heeft daardoor weinig oog voor conventies, kan blijven denken en niet doen
Typerende uitspraak: “Hoe groter het probleem, hoe groter de uitdaging.”
Kracht: een bedachtzame analyticus die weloverwogen keuzes maakt, stelt veel vragen
Valkuil: kan daardoor te voorzichtig zijn en te lang doorredeneren
Typerende uitspraak: “Hebben we echt alle mogelijkheden onderzocht?”
Kracht: laat alles soepel verlopen en heeft een goede antenne voor andermans talent
Valkuil: kan daardoor manipulatief zijn, delegeert veel en gemakkelijk
Typerende uitspraak: “Laten we het belangrijkste doel voor ogen blijven houden.”
Kracht: is erg behulpzaam en attent, sociaal en diplomatiek
Valkuil: gaat conflicten en confrontaties daardoor het liefst uit de weg
Typerende uitspraak: “Ik was benieuwd naar jouw mening?”
Kracht: enthousiast, zoekt voortdurend naar kansen en is een echte brainstormer
Valkuil: verveelt zich daardoor ook snel, is nonchalant en snel afgeleid
Typerende uitspraken: “Probeer nooit het wiel voor de tweede keer uit te vinden.”
Kracht: een gepassioneerde leider die zorgt voor vooruitgang, een pionier
Valkuil: kan daardoor opvliegend zijn en anderen overbluffen
Typerende uitspraak: “Ik heb het idee dat we er niet uithalen wat erin zit.”
Kracht: een betrouwbare, nuchtere organisator met groot praktisch inzicht
Valkuil: is daardoor soms te star of behoudend.
Typerende uitspraak: “Het bedrijf kan op mij rekenen.”
Kracht: perfectionist die dingen tot in de puntjes wil afwerken, is bezorgd en nauwkeurig
Valkuil: geeft daardoor niet graag iets uit handen, ziet veel beren op de weg
Typerende uitspraak: “Heeft iemand het gecontroleerd?”
Kracht: een vakman met onbeperkte kennis van een beperkt vakgebied, stille eenling
Valkuil: blijft daardoor weleens teveel in zijn eigen bubbel zitten
Typerende uitspraak: “Je kunt beter veel over weinig weten, dan weinig over veel.”
Bron: M.R. Belbin, Teamrollen op het Werk
