Als je slaapt, is je brein actief. Denk maar aan dromen en alle lichaamsfuncties, zoals ademhalen, die dan gewoon doorgaan. Erik Scherder: “Je ziet in je dromen vaak de gekste dingen gebeuren.”
De frontale lob, die overdag zorgt voor de structuur in je gedachten, staat ’s nachts op een laag pitje. Dat verklaart waarom samenhang in dromen vaak ontbreekt. De frontale lob heeft daarnaast een angstremmende functie. In de nacht werkt dit proces minder goed, waardoor dromen angstig kunnen zijn en je ’s nachts vaak meer last hebt van angsten en zorgen. Zo kan ik bijvoorbeeld als ik ’s nachts hoofdpijn heb denken: ‘het zal toch geen hersentumor zijn?’ Op zulke momenten helpt het om tegen jezelf te zeggen: kalm aan, de soep wordt niet zo heet gegeten, het is nacht, dit doet je brein.”
Tegelijkertijd kan de nacht ook veel creatieve ideeën opleveren, vertelt de hoogleraar, omdat je brein dan overschakelt op het default mode network (DMN). Dat leidt tot creatief denken en een groter probleemoplossend vermogen. “Een kladblok met pen op je nachtkastje is dus echt een goed idee, ook omdat je ‘s nachts dingen minder goed onthoudt.”
Slaap is enorm belangrijk voor het herstel van hersenen en lichaam. Afvalstoffen uit je brein worden afgevoerd, het geheugen en cognitieve processen verbeteren na een nacht goed slapen. Gebrek aan slaap beïnvloedt daarentegen je probleemoplossend vermogen en focus op details.Bij langdurig slaapgebrek kunnen de gevolgen ernstiger zijn. Zo worden depressie, angststoornissen, hart- en vaatziekten, overgewicht en zelfs dementie gelinkt aan chronisch slecht slapen.
