Hoe hoger de veerkracht, hoe beter je met een stressvolle situatie om kunt gaan en hoe minder kwetsbaar je bent. Richta IJntema is universitair docent en psycholoog en weet veel van mentale veerkracht in organisaties. Ze ontwikkelde zelfs een model over veerkracht. Haar conclusie? Mentale veerkracht kun je niet meten.
Richta: “Op de werkvloer hebben we nu eenmaal te maken met stressvolle en uitdagende situaties. Daar ontkom je niet aan. Stressmomenten beperk je het liefst tot een minimum, maar als werkgever wil je ook dat je team tegen die momenten van druk kan. Hoe goed jij je aan deze stressvolle situaties kunt aanpassen is jouw mentale veerkracht. Er is geen standaard aanpak om iemands veerkracht te vergroten. Wil je medewerkers helpen om veerkrachtiger te worden? Ondersteun elke medewerker dan persoonlijk en begrijp de factoren die voor diegene belangrijk zijn.”
Wetenschappers vragen zich al decennia af waarom sommige mensen zich beter aanpassen aan stressvolle situaties dan anderen. Volgens Richta is het een valkuil om te denken dat dit te maken heeft met iemands karakter. Richta legt uit: “Het is niet zo dat de één gewoon mentaal veerkrachtiger is dan de ander. Mentale veerkracht kun je eigenlijk niet meten. Hoe veerkrachtig je bent, wordt namelijk beïnvloed door veel factoren. Bijvoorbeeld door de aard van de stressvolle situatie en de ervaring die je hebt opgedaan in vergelijkbare situaties. Hoe je omgaat met stressvolle situaties hangt ook af van het moment en de omgeving. Wat ook meespeelt is hoe je een situatie interpreteert en wat voor betekenis je eraan geeft.”
Richta vertelt: “Ook hulpbronnen helpen ons om veerkrachtiger te zijn. Denk bijvoorbeeld aan vrienden en familie, een aardige buurman, klasgenoten en fijne collega’s. En hulpbronnen zitten ook in jezelf. Heb je bijvoorbeeld genoeg zelfvertrouwen en ben je optimistisch ingesteld? Dan kan je kritiek van een collega misschien beter hebben. Ook humor en relativeringsvermogen maken het makkelijker om met stressvolle situaties om te gaan. Iedereen heeft zo zijn eigen persoonlijke krachten. Maar als werkgever kan je ook zorgen voor hulpbronnen. Denk bijvoorbeeld aan een teamcoach of buddy. En hele praktische zaken zoals een comfortabele werkplek met een goede bureaustoel. Zorg er daarbij dan wel voor dat het hulpbronnen zijn waar de medewerker op dat moment behoefte aan heeft.”
Volgens Richta raken werkgevers vaak te laat geïnteresseerd in de veerkracht van hun medewerkers, namelijk op het moment dat er sprake is van een opeenstapeling of grote hoeveelheid stressvolle gebeurtenissen. Richta: “Er is dan eerder sprake van een crisis. Bijvoorbeeld als de werkdruk al veel te hoog is, wordt opeens zichtbaar dat medewerkers moeite hebben met stressmomenten. Maar als organisatie moet je dan eerst de crisissituatie aanpakken, voordat je met veerkracht aan de slag kunt. Heb je nooit aandacht gehad voor veerkracht en niet genoeg geluisterd naar de behoeften van medewerkers? Dan ben je tijdens een crisis eigenlijk te laat. Want juist dán wil je gebruikmaken van de veerkracht die je binnen je team hebt opgebouwd. Het is belangrijk dat je voordat er sprake is van een crisis op vaste momenten ruimte creëert voor reflectie. Momenten waarop je luistert naar wat er nodig is binnen je team. Het kost misschien tijd, maar die tijd is nodig om veerkrachtiger te worden en om beter te presteren.”
