Zeker in de top van bedrijven wordt een burn-out nog steeds als falen gezien. En dat terwijl één op de zeven werkenden in Nederland te maken heeft met burn-outklachten. Hoe anders kijken we naar een (top)sporter die overtraind raakt. Maar is er wel zoveel verschil tussen een burn-out en overtraining?
Enige tijd geleden nam ik deel aan een inspiratiesessie over mentale weerbaarheid. Daar werd mij duidelijk dat er nog steeds een taboe bestaat op burn-out. Zeker in de top van bedrijven wordt een burn-out als falen gezien. En dat terwijl één op de zeven werkenden in Nederland te maken heeft met burn-outklachten. Het taboe lijkt voort te komen uit het feit dat de aandoening niet tastbaar is, zoals een gebroken been. We begrijpen het gewoonweg niet.
Hoe anders is het als atleten overtraind zijn. (Top)sporters die overtraind raken presteren minder goed. Dan begrijpen we allemaal dat fysieke rust en fysiek herstel nodig zijn voor het lichaam. Maar is er wel zoveel verschil tussen een burn-out en overtraining?
Overtraining is het gevolg van een stressvolle en aanhoudende training, waarvan de atleet niet voldoende herstelt. Het is een proces dat uiteindelijk kan resulteren in het overtraininigssyndroom: een staat waarin de prestatie afname chronisch is met een of meerdere serieuze symptomen. Laten deze symptomen nou grotendeels gelijk zijn aan die van een burn-out. Ik noem er maar een paar, afname van prestaties (ondanks voldoende inspanningen), snel vermoeid, stemmingswisselingen en slaapproblemen (slapeloosheid of juist extreem veel slapen).
Vreemd? Helemaal niet. In beide gevallen is blootstelling aan chronische stress het onderliggende probleem. Stress activeert een fysiologische (lichamelijke) reactie. Een dergelijke reactie kennen we allemaal. Denk maar aan de fight-or-flight reactie die optreedt bij acuut gevaar. Onze ademhaling versnelt en onze hartslag en bloeddruk gaan omhoog, waardoor meer zuurstof beschikbaar komt. Deze reactie wordt door ons zenuwstelsel, met als centrale aanstuurpunt het brein, geactiveerd. Daarbij wordt het stresshormoon cortisol aangemaakt en juist dat hormoon speelt een belangrijke rol bij het ontwikkelen van een burn-out én overtraining.
Door aanhoudende stress past ons lichaam zich zelfs in rusttoestand aan op fight-or-flight. Je zou dus kunnen zeggen dat ons lichaam biologisch gezien continu ‘aan staat’. Ons brein raakt als het ware overtraind en dat uit zich in nog meer afgifte van het stresshormoon cortisol. Een overproductie van cortisol leidt – door chronische stress – tot lichamelijke en psychische klachten.
Gelukkig kunnen we de cortisolspiegel ook weer laten dalen. Net zoals bij atleten die overtraind zijn is het recept rust en matige lichamelijke beweging, zoals wandelen of fietsen. Het liefst buiten. Ons brein kan dan weer tot rust komen en het stressmechanisme zal uiteindelijk herstellen. De fysieke klachten nemen af en ons prestatieniveau stijgt weer naar normaal niveau. In sommige gevallen kan daarnaast professionele hulp nodig zijn om te leren omgaan met stress in je leven.
Burn-out is een fysieke / lichamelijke aandoening als reactie op chronische stress en is het gevolg van een niet goed functionerend stresssysteem. Het besef dat symptomen als stemmingswisselingen, verlies van concentratie en extreme vermoeidheid het gevolg zijn van fysieke factoren is voor velen zeer verhelderend. Zoals in de topsport bekend is dat herstel net zo belangrijk is als trainen, zo geldt dat ook voor werknemers die iedere dag een topprestatie leveren.
Dus laten we deze kennis vooral delen (met leidinggevenden, directeuren, collega’s) en het taboe en de schaamte die samenhangen met burn-out voor eens en altijd doorbreken!
Heeft u vragen over burn-out en mentale weerbaarheid of denkt u graag mee over dit onderwerp? Stuur mij gerust een e-mail via vo@onvz.nl, dan neem ik contact met u op.
