Dat de reguliere zorg langzaam maar zeker weer aan het opstarten is, is een feit. Toch zijn veel mensen nog steeds terughoudend om naar de huisarts, fysio of bedrijfsarts te gaan. ‘Weet wat er aan klachten speelt bij je medewerkers. Anders vergroot je niet alleen de verzuimcijfers, maar ook de kloof tussen werkgever en werknemer.’
Anderhalve maand heeft de reguliere zorg bijna helemaal stil gelegen, naar aanleiding van de uitbraak van het coronavirus. Eind april werd bekendgemaakt dat de reguliere zorg weer voorzichtig zou gaan starten, in verschillende fases. De focus lag in eerste instantie op de meest noodzakelijke ziekenhuiszorg en zou dan later worden uitgebreid. Inmiddels zijn ook onder meer de thuiszorg, de GGZ, huisartsenzorg en mondzorg weer beschikbaar voor niet-coronapatiënten. ‘Met de rapportages van deze week komen we uit bij een opschaling van zo’n 50% voor de reguliere ziekenhuiszorg’, zegt Erik Bloem, woordvoerder van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), die de opschaling van de reguliere zorg in Nederland coördineert. ‘Huisartsen zeggen sinds de herstart zo’n 46% minder mensen te hebben gezien. Patiënten zijn nog steeds angstig om in tijden van corona naar de huisarts te gaan. Wij roepen mensen op te gaan als ze klachten hebben. Huisartsen zitten er klaar voor.’
Uit data van het NZa blijkt dat huisartsen sinds 12 maart 768.000 minder verwijzingen hebben gedaan naar het ziekenhuis. Het heeft huisartsen veel meer tijd gekost om de reguliere zorg weer op te starten dan van tevoren werd gedacht. ‘Aanbieders hebben zorg op een andere manier moeten inrichten’, aldus Bloem. ‘Door zorg op afstand, zorg op anderhalve meter. Daardoor hebben sommige dingen stilgelegen. Zo zijn de bevolkingsonderzoeken naar baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker kort na de uitbraak van het coronavirus stopgezet. Deze onderzoeken leiden wekelijks tot 2100 verwijzingen naar het ziekenhuis. Ook zijn er minder meldingen van hartaanvallen gedaan in de afgelopen periode.’
Die hartaanvallen zijn er natuurlijk wel geweest, zegt Erik, maar mensen zijn er niet mee naar een dokter geweest. ‘En dat heeft ongetwijfeld tot gezondheidsschade geleid.’ Het Landelijk Netwerk Acute Zorg (LNAZ), waarmee het NZa samenwerkt, voorspelt dat het nog maanden zal gaan duren voordat de reguliere zorg weer volledig is opgepakt. ‘Als dat al gaat gebeuren’, zegt voorzitter Ernst Kuipers in een interview tegen NU.nl. ‘De kans is mogelijk dat de reguliere zorg niet volledig meer wordt hervat’, beaamt Erik. De coronacrisis zwengelt namelijk ook de al langer lopende discussie aan of bepaalde zorg wel altijd verleend moet worden.
Toch is het voor de verzuimcijfers van belang dat mensen met klachten wél naar de huisarts, fysiotherapeut of het ziekenhuis durven stappen. ‘Wat veel werkgevers over het hoofd zien is dat niemand de afgelopen maanden naar een fysiotherapeut, bedrijfsarts of reumatoloog kon’, zegt Astrid van de Nieuwenhof, adviseur, begeleider en coach bij Aranea Advies. ‘Dat afspraken en consulten alleen per videocall konden worden gedaan en dat arbeidsdeskundigen niet op locatie konden komen. En daar zijn ze nou net voor bedoeld. Fysieke klachten verergeren door het thuiswerken, maar de werkgever heeft daar geen idee van. Veel van mijn klanten denken: ach, het valt wel mee, gelukkig heb ik geen corona. Maar daardoor ontstaat er een steeds grotere kloof tussen werknemer en werkgever.’
Astrid zorgt daarom in haar werk voor die verbindende schakel tussen beide partijen, die allebei verantwoordelijk zijn in het aangeven van behoeftes. ‘Verzuim kóst nu eenmaal geld, dat moet je als werknemer ook kunnen inzien’, vertelt ze. ‘Maar als jij als werknemer niet je mond opentrekt om te vertellen wat je nodig hebt, kan de werkgever ook niks voor je doen.’ Volgens Astrid ligt er een gezamenlijke verantwoordelijkheid in het feit dat mensen zich wel veilig moeten voelen om weer naar de huisarts of het ziekenhuis te gaan. ‘Zorg als zorgverlener voor alle veilige maatregelen. Zorg als media dat er ook verhalen naar buiten worden gebracht die wél een goede afloop hebben. En zorg als werkgever dat je weet wat je werknemer nodig heeft. Kijk naar wat er wél kan, in plaats van wat er niét kan.’
‘Arbeidsdeskundigen moeten op locatie zijn om te kunnen controleren of een (thuis)werkplek voldoet aan de regels voor een gezonde werkplek. Dat gaat nou eenmaal niet via een telefonisch consult of videobellen.’
‘Als de techniek niet meewerkt, is communicatie niet goed mogelijk. De fysieke afstand is er al, maar de kloof wordt dan alleen nog maar groter.’
‘Corona hakt er ook mentaal in, dat vergeten we nog wel eens. Bel je medewerker wat vaker. Niet alleen als het werkgerelateerd is, maar ook om te vragen hoe het nou met iemand gaat. Durf de vraag te stellen: wat heb je nodig? Heb je überhaupt iets nodig? Die open cultuur moet er zijn, wil je je medewerkers op de lange termijn duurzaam inzetbaar houden.’
